خلاصه نوت کریمنولوژی سمستر 5
کریمنولوژی
تعریف:علم برسی جرم ، مجرم واقدامات تامینی وتربیتی بحث میکند.
یک علم جدید است از دو قرن زیاد نه میشود ازتفکر واندیشه وګفتار جدیداٌ فارغ شده وبه عمل پیوسته وازذهنی بودن به عینی بودن ګرایده است.ازتمام علوم درعرصه جلوګیری ازجرم ومجازات های وحشیانه استفاده میکند.
لیوته:کریمونولوژی رامطالعه علمی پدیده جرمی دانسته است.
ژان پیناتل:عبارت ازمجموعه علومی است که باپدیده جرم مربوط میګردد.
استیفانی:ازفرانسه کریمنولوژی علل وقوع جرم وطرزتاثیری عوامل جرم(فردی واجتماعی) وشناسایی شخصیت مجرم تحت بخث قرارمیدهد.
اصطلاح کریمنولوژی برای اولین بارتوسط دانشمند فرانسه توپی ناردرسال(۱۸۷۹)درکتاب تحت نام انسان شناسی بکار بردشد.درکنګره دوم بین المللی مردم شناسی درپاریس ګفت که کلمه لاتین بود(کرایم)به معنی جرم و(لوژی)به معنی علم می باشد.
سقراط بامجرم باید باشدت مجازات وخشونت رفتارنه نمائیم باید به انها بیاموزیم که به چه قسم ازارتکاب جرم خوداری نمایند زیرا جنایت ثمره نادانی وجهل است.
افلاطون عوامل اجتماعی واقتصادی فقروثروت رامنشأ بروز جرایم دانسته و دو عامل مذکور مردم به ارتکاب جرم می کشاند
ارسطو نارسائی تربیوی وضع جسمانی وعقلانی راعلل جرایم شمرده است.
هیپورکرات مجرمین رامبتلا به امراض عقلی وعصبی میدانستند.
جالینوس معتقد بود که علت بروز جرایم عوامل روانی بوده و مجرمین باید نخست تحت معالجه وتداوی قرارګیرد.
اهداف کریمنولوژی:هدف کریمنولوژی همکاری باجامعه بخاطر مبارزه موثربا اعمال جرمی بوده که منجربه کاهش و بلاخره به ازبین بردن کامل ان میباشد.وشناخت علل جرم،معالجه مجرم وجلوګیری ازوقوع جرایم احتمالی است هدف نهائی کریمنولوژی منع مجازات های سنګین اصلاح مجرم وتبدیل او به یک عنصر مفید جامعه میباشد.
درشروع قرن ۲۰ متخصصین علوم جزائی به خاطر منع جزاهای سنګین ذیلاٌ فیصله نمودند. ۱- منسوخ شدن مجازات های وحشیانه. ۲- بررسی وانګیزه های مجرمانه. ۳- تحلیل شخصیت مجرم ۴- اعطای ازادی مشروط به زندانیان.
شعبات کریمنولوژی:
کریمنولوژی به مثابه دلتا علوم مختلف از قبیل (جامعه شناسی جنایی، روان شناسی جنایی، انسان شناسی جنایی) وغیره بوده که از علوم متدکره که راه معالجه جرم و چګونګی جلوګیری از وقوع جرم را مورد مطالعه قرار داده و طرقی را جستجو میکند که راه بازګشت سالم مجرم را در جامعه میسر سازد.
طور خلاصه کریمنولوژی به سه شعبه مختلف تقسیم میشود:
الف - کریمنولوژی عمومی: ب ـ کریمنولوژی اختصاصی. ج ـ کریمنولوژی کلینیکی.
الف – کریمنولوژی عمومی: کریمنولوژی عمومی عبارت از علمیست که با استفاده از علوم دیګر سعی در بررسی پدیده های مجرمانه و شناخت علل وقوع آنها با مطالعه زندګی و شرایط روحی و روانی و نیز تجربه های تلخ دوران ګذشته مجرم دارد. درکریمنولوژی عمومی با استفاده از علوم اجتماعی و روانی عوامل موثر وقوع جرم مورد بحث قرار می ګیرد.
لئیوته: مقایسه وبررسی احصایه جرایم مختلف درزمان ومکان معین راموضوع جرم شناسی عمومی تشکیل میدهد.
ب – کریمنولوژی اختصاصی: بررسی علل ارتکاب جرم وبروز حالت خطرناک پایه واساس جرم شناسی خاص را در جرمی شناسی بوجود اورده است که کریمنولوژی اختصاصی نامیده میشود.کریمنولوژی اختصاصی درشناخت شخصیت روان،محیط زندګی،خصوصیات جسمی مجرم ازعلوم مانند روان شناسی جنائی،جامعه شناسی جنائی، انسان شناسی جنائی استفاده میکند درکل جرم ومجرم رابه طور خاص واختصاصی بررسی مکیند.
ج – کریمنولولوژی کلینیکی: مطالعه مجرم برمبنای خصوصیات روانی روحی و ارایه روش های درمانی به منظورجلو ګیری ازتکرار جرم میباشد. یعنی حالت خطرناک مجرم رابرسی میکند و با ارایه نسخه های لازم در جهت درمان بیمار می پردازد.
تاریخچه جرم شناسی در سه دوره بررسی میشود.
یک : دوره غیرعلمی: دراین دوره افراد عقید داشتند که ارواح خبیثه و یاجن در وجود انسان حلول نموده وبه ارتکاب جرایم وی را ترغیب مینماید،دریونان مردم علت ارتکاب جرم را تقدیر وسرنوشت میدانستند.افواهات،خرافات عقاید غلط دوره تاریک وسیاه بود.
دوم دروه نیمه علمی: در مرحله ظهور کنجکاوی علمی موضوعاتی مورد پرسش قرار میګیرد که آیا مجرم در اختیار قدرت های ناشناخته مسلط بر او است؟ ویا اینکه موجودی است که بین خصایص جسمی وروحی او رابطه حقیقی وجود دارد؟ که ازقرن ۱۷ شروع میشود واطفال، دیوانه ها از مسؤلیت جرم معاف شوند.
طرزتفکرهای متفاوت وجودداشت مانند طرفداران جبر، انسان راموجود مجبوردانسته واعمال ورفتار های او را اختیاری نمی دانند، وکل امورمقدربه تقدیرالهی میدانند، ونظربه وجوب که معلول برعلت دارد وعلت که موجود شد معلول حتمی موجود میګردد.اعمال انسان واراده اونیزازاین قاعده خالی نیست.
عده دیګری انسان را کل مختار می دانستند و هیچ قید و قیود برای اراده او قایل نبودند از جمله کانت فیلسوف فرانسه از مدافعان این نظریه بود .
ګروه دیګری حد وسط را می پذیرفتند بدین معنی که انسان را دربعضی جنبه ها تابع جبر، محیط وافرینش میدانستند، یعنی نه جبر مطلق و نه اختیار مطلق را می پذیرفتند و انسان را تنها موجود افرینش میدانند که بین دو امر یعنی جبر و اختیار قرار دارد.
و قابل تذکر است که در دین مقدس اسلام اصالت با حق و خیر است و باطل امر تبعی و تحمیلی بوده چنانچه پیامبر اکرم ص می فرماید (هر بچه یی از مادر به فطرت پاک به دنیا می آید بعد پدر و مادر او را به یهودیت و نصریت می کشاند).
خلاصه اینکه در اواخر این دوره یعنی اواخر قرن ۱۶ نظریه های انسان شناسی ، جمجه شناسی متولد شده و آهسته آهسته کریمنولوژی بسوی دوره علمی حرکت کرد .
سوم دوره علمی: کریمنولوژی به عنوان یک علم اساساً با تکیه به روش های تجربی علمای ایتالیا شروع شد. دوره علمی کریمنولوژی باپیدایش مکتب تحقیقی (اثباتی) آغازشد که اساس ګذار(سزارلمبروزو) بود، وتحقیقات پیرامون علت های فردی واجتماعی جرم بشکل علمی شروع میګردد، وسه مکتب دراین دوره به وجود امد (قرن ۱۹) .
۱ مکتب جغرافیایی. ۲ مکتب اقتصادی ۳ مکتب تحقیقی.
ظهور نموده و هریک به نوعی در محدوده کریمنولوژی علمی قرار میګیرند. بلاخره در همین دوره است که تعریف ، موضوع و روش کریمنولوژی مشخص ګردید و نظریه های بنیادی و تحقیقات موثر آغاز ګردیده است.
طبقه بندی مجرمین ازنظرلمبروزو:۱- مجرمین عادی یا حرفه ای. ۲ـ مجرمین اتفاقی.۳- مجرمین هیجانی یا احساساتی. ۴- مجرمین ضعیف وسست عنصر. ۵- مجرمین دیوانه کم عقل. ۶- مجرمین بالفطره.
مکاتب کریمنولوژی:
الف: مکتب جغرافیایی: سقراط اولین کسی است که قصول و آب و هوا را مؤثر در وضع زندګی بشر اعلم نموده. و منتسکیو دانشمند فراسوی در سال ۱۷۹۶ در کتاب روح القوانین تآثیر محیط جغرافیایی را در وضع جسمی و روحی انسان تأیید کرد و ساکنین نقاط سرد سیر را بلغمی مزاج و بی حال و از لحاظ جسمی نیرومند، و از اهالی مناطق ګرمسیر را حساس ، قانع و کم کار متصف نمود.
اساس ګذارمکتب کتله بلژیکی و ګری فرانسوی بودند که ایشان اولاً پایه جرم را عنوان نموده و ثانیاً قانون ((حرارتی جرم)) را مورد توجه قرار دادند. طور مثال جرایم علیه اشخاص در مناطق جنوبی در فصل ګرما و جرایم علیه اموال در مناطق شمالی در فصل سرما دیده شده است . و ګری نیز نظریات کتل را مورد تایید قرار داده است. و همچنان دانشمند بنام انریکوفری اساس ګذار جامعه شناسی جزایی عقاید کتله را تایید کرده است. همچنان ډوګریف عقیده داشت که رایم چون قتل ، منافی عفت ، هتک ناموس تجاوز در فصل تابستان بیشتر است . لاکاسانجیی نیز نظریه کتله را تایید کرده است. و کریمنولوګ های امریکایی نیز محیط اقلیمی را مخصوصا رطوبت و فشار هوا در ارتکاب جرایم مؤثر می دانند.
ب – مکتب اقتصادی:افلاطون،توماس موروس معتقد بودند که فقر و ثروت باعث بروزجرایم است.
و اساس ګذار این مکتب کارل مارکس است .اقتصاد دان ودانشمند المانی درکتاب بنام(مزد وسرمایه) نظام سرمایه داری را اساس و منشأ بروز اختلافات و کشمکش ها اجتماعی و وقوع جرایم دانست.
فریدرکس: از یکی از دوستان مارکس بود و نظریه وی را تایید کرده است و میګوید که تورم ونوسانات قیمت ها ومعاشات ، وضع داد وستد در ارتکاب جرایم تاثیرکلی دارد هرګاه اوضاع کشور رضایت بخش شود ازتعداد جرایم خصوصاًسرقت ها کاسته میشود.
عده کثیری از دانشمندان دیګر مانند ډوګریف و ګارافالو عقاید پیراون مکتب اقتصادی را سخت مورد انتقاد قرارداده است و ګفته اند که تأثیر وضع اقتصادی در بروز جرایم امر مشکلی است و تاثیر مستقیم محیط اقتصادی را در بروز جرایم رد نموده است.
ج – مکتب تحقیقی: اساس ګذارسزار لمبروزو و دوستان او انریکوفری،ورافایل ګاروفالو بودند. سزارلمبروزودرسال(۱۹۰۱)درکتاب خود بنام انسان جنابت کار نظریه مجرم بالفطره رامطرح کرد وروی مسائل ذیل تاکید کرد.
۱- مجرمین حین تولد دارای مشخصات خاص اند. ۲- این ها دارای نارسائی های جسمی وروحی اند. ۳ - چنانچه انی ګونه افراد با شرایط مساوی یاسایرین قرارګیرند ارتکاب جرم شان یقینی است.
که بعدا درنظریات خود تجدید نظرکرد. و قابل یادآوری است که نظریات وی از طرف علمای کریمنولوژی معاصر رد ګردیده است . وهمچنان نظریات اګوست ګنت:نظریات خویش را در این مکتب ارایه کرده است و ګفته است که انسان ازاد نیست انسان مجبوراست وقتیکه انسان مجبور شود دست به جرم میزند و نظریه جبریت علمی رامطرح میکند یعنی اجبار و مجبور بودن علمی است یعنی هیچ معلول بدون علت نیست و اثر و دلیل علمی دارد که این جبریت علمی را دیترمنیزم می ګویند، وقتی که انسان تحت فشار فقر قرار ګیرد یک عامل جبری می شود. دیترمنیزم: یعنی جبریت علمی هیچ معلول بدون علت نیست. اګوست وراثت جنایی را رد نموده .
و جرم از دیګاه علما معاصر کریمنولوژی ناشی از نقص تربیت است ، به این معنی که اګر فردی مرتکب جرم میګردد به این دلیل است که نتوانسته خودرا با توقعات و مقتضیات اجتماعی هماهنګ سازد.
رشته های علمی کریمنولوژی:۱- انسان شناسی جنائی ۲- جامعه شناسی جنائی. ۳- روان شناسی جنائی.
یک: انسان شناسی جنائی: طب ، دکترین طب بالای این رشته کار کرده اند، از لحاظ ظاهری مثلاً اندازه قد، اندام وغیره مثلاً افراد قد کوتاه به قتل وتقلب زود تر دست میزنند . که این همه از تحقیقات دکترین و انسان شناسی جنایی توسط همین طب انکشاف کرده است . مؤسس سزارلمبروزو یک طبیب بود به نظریه بود که مجرم مادر زادی است وجرم ارثی است و این نظریه توسط حقوق دانان علما‌ء ودانشمندان ردشده است.
دوم : جامعه شناسی جنائی:مؤسس انریکوفری است وی معتقد بود که مجرم تحت تاثیر جامعه قرار میګیرد و تا آن زمانیکه درجامعه و در بین جامعه موجود نباشد مرتکب جرم نمی ګردد نظریه اشیاع جنائی یعنی هرجامعه در خود میزان معین جرم ومجرم رادرخود حفظ میکند که اګر بالاترازان شود نظم عمومی جامعه برهم میخورد.و وقتیکه یک مجرم در یک اجتماع موجود باشد اجتماع به فساد آغشته میشود. و مسایل که در جامعه شناسی جنایی شامل است، محیط کار ، محیط خانواده و محیط تحصیل وغیره است.
سوم: روان شناسی جنائی: قسمیکه از نامش پیداست که جرم شناسی یک پدیده و عملی روانی است مثلا در موضوع تجاوز به ناموس یک شخص ، شخصیکه بالای ناموس وی تجاوز صورت ګرفته، رواناً در یک حالت بسیار بد و وخیم قرار میګیرد و همین حالت وی منجر به قتل میګردد. همانند این موضوع مسائل زیاد دیګری وجود دارد که شما میتواند به تشریح ان خود بپردازید. مؤسس این رشته فائل ګاروفالو است تیوری حالت خطرناک افراد عصبی، افراد احساساتی، افراد تعصب ګر، ازلحاظ روانی مورد برسی قرار میګیرد.
ارتباط جرم شناسی باسایرعلوم:
۱ : رابطه کریمنولوژی با حقوق جزا: حقوق جزا به آن قواعدی و مقرراتی اطلاق می ګردد که جزایم را تعریف و مرتکبین آنرا تشخیص و در برابر مرتکبین حرایم جزاها وعکسل العمل ها برا پیش بینی میکند. بناء اګر به تعریف این دو علم دقیق شویم این دو علم یک رابطه و همکاری متقابل دارد در در ذیل به تشریح آن می پردازیم:
۱- همکاری حقوق جزا باکریمنولوژی: رابطه و همکاری نزدیک دراد : مطالغه علل ، انګیزه و عوامل جرمی و مطالعه شخصیت مجرم ، پی بردن به حالت خطرناک وی ، و چګونګی وقایه و جلوګیری از جرایم موضوع علم کریمنولوژی میباشد . روی این ملحوظ حقوق جزا عمال وحرکات جرمی را از غیر جرمی تفکیک و آنرا تعریف و مشخص نموده ، اینجاست که کریمنولوژی با استفاده از این ملحوظات جرایم و مجرمین را تحت بررسی ومطالعه قرار می دهد.
۲ - همکاری کریمنولوژی با حقوق جزا در عرصه های ذیل است:
یک : درساحه قانون ګذاری: در اثنای قانون ګذری ازمعلومات کریمنولوژی استفاده میشود جرم شناسی علل وعوامل جرم رامطالعه میکند طریقه جلوګیری ان راپیش بینی مینماید.
دوم : درساحه محاکمات: قضات ومحاکم کوشش مینمایند که پیش ازصدور حکم شخصیت مجرم رامطالعه نموده یعنی سن، درجه تحصیل،حالت مدنی،حالت روانی،تربیه خانوادګی وغیره که این معلومات با استفاده ازکریمنولوژی صورت میکرد.
سوم : درساحه تطبیق مجازات: به اساس حالت مجرم وچګونګی ارتکاب جرم وی مجازات وتدابیرګوناګون اتخاذ میګردد یعنی پرنسیپ شخصی بودن جرم مطرح می شود .
چهارم : ازحیث مؤیدات جزائی: سابق بالای مجرمین صرف جزا تطبیق میګردید امام امروز به منظور اصلاح وتربیه مجدد بعضی مجرمین محکوم به بعضی تدابیرامنیتی وبالای بعضی ازمجرمین دیګر جزا وتدابیرامنیتی که این همه دست اورد کریمنولوژی است.
پنچم : ازحبث مراکز تطبیق مؤیدات جزایی: سابق مؤیدات جزایی بالای مجرمین درمحابس تطبیق واجراء میشداما امروز پهلوی زندان برای اصلاح وتربیه مجدد مجرمین بعضی مراکز اصلاحی دیګرنیز وجوددارد مانند مراکز اصلاح وتربیت اطفال،مراکزصحی،شفاخانه،مؤسسات تربیوی وغیره که این همه به وجود امدن کریمنولوژی شده.
۲- رابطه کریمنولوژی باجزاشناسی:رابطه متقابل دارد دربعضی موارد کریمنوبوژی باجزاشناسی کمک وهمکاری دارد ودربعضی موارد جزاشناسی باکریمنولوژی.
اول: همکاری کریمنولوژی باجزاشناسی: کریمنولوژی علل وعوامل جرم شخصیت مجرم رامطالعه مینماید جزاشناسی از تطبیق عکس العمل های اجتماعی بحث میکند به منظور اصلاح وتربیه مجدد مجرمین دروقت تطبیق عکس العمل اجتماعی ازمعلومات کریمنولوژی دررابطه به علل وعوامل جرم شخصیت مجرم استفاده میکند.
دوم همکاری جزاشناسی با کریمنولوژی:کریمنولوژی به منظور اصلاح وتربیه مجدد مجرمین یک سلسله طرح ها را پیشنهاد میکند که این طرح ها درواقع وعمل توسط جزاشناسی مورد تطبیق قرارمیګیرد جزا شناسی درعمل واضح مسیازد که نتیجه ان مفید واقع میشود یانه بنابر این جزاشناسی به مثابه یک لابراتوار عملی برای کریمنولوژی است.
۳- رابطه کریمنولوژی با کریمنالستیک:رابطه هردو درخصوص جرم ومجرم به اساس تفاهم تعاون همکاری ومساعی مشترک دایمی باهم در ارتباط و وابستګی مستقیم قراردارد.کریمنالستیک دررابطه کشف جرم،تثیت وتشخیص فاعل جرم مساعدت مینماید کریمنولوژی بعد ازکشف وتشخیص مجرمین موضوع راتحت مطالعه قرار داده وانرا مورد ارزیابی قرار میدهد.
تفاوت کریمنولوژی وحقوق جزا از لحاظ شکل: در حقوق جزا مجرمین رابعد ازارتکاب جرم دست ګیرمیکند یعنی منتظر است تا جرم واقع شود بعد از آن جزا تطبیق میشود و مقدار جزا معین جرم را از بین میبرد مثلا در جرم سرقت یک مجرم به ۴ سال حبس محکوم میشود که بعد ازرهائی ازمحبس مثل افراد عادی جامعه است. ام در کریمنولوژی چنین نیست . در کریمنولوژی: مجرمین راقبل ازارتکاب جرم تحت بررسی قرار میدهد. و تدابیرامنیتی وتامینی را پيش بینی کرده است و همچنان جزا تارفع حالات خطرناک و بعد ازرهائی ازمحبس مثل افرادعادی نیست.
تفاوت حقوق جزا وجرم شناسی از لحاظ موضوع: در حقوق جزا: جرم عبارت ازعمل یاترک عمل که به موجب قانون جرم پنداشته شده باشد وجزا برای آن تعین شده باشد. اما در کریمنولوژی انحراف مطرح بحث است و انحراف عبارت است ازهرګونه تخطی فردی واجتماعی است خواه قانون آنرا پیش بینی کرده باشد یا نباشد ، خواه جزا برای آن تعیین کرده باشد یا نباشد. خلاصه اینکه در حقوق حزاء معیار جرم است و جرم را در چوکات حقوق جزا یا قانون تحت برسی قرار میدهد اګر در قانون یک عمل جرم بود، جرم است و اګر در قانون جرم نبود جرم نیست. اما کریمنولوژی انجراف معیار است، تخطی کوچک باشد یا بزرګ فردی باشد یا اجتماعی در کریمنولوژی تحت بررسی قرار داده می شود.
کریمنولوژی چهاراصل دارد: ۱ - علت ۲ – انګیزه ۳ - شرط ۴- عامل. در اوایل جرم شناسی معیار قضایی(ذهنی) را بوجود آورد اما آهسته آهسته به معیار واقعی مبدل ګردید که عبارت از هر ګونه انحراف اخلاقی و اجتماعی است و این مستوجب مراقبت جدی است. برخلاف حقوق جزا که جرم عبارت ازعمل یا ترک عمل خلاف قانون که مستوجب جزا است،جرم شناسی معیار واقعی(عینی):هرګونه انحراف اخلاقی واجتماعی مستوجب مراقبت جدی میداند.حقوق جزا روش قانونی دارد و میګوید علت مهم نیست. و جرم شناسی روش عملی دارد و مګوید علت مهم است. اینجا یک تیوری موجود است که آن تیوری وجوب ترتب علت بر معلول است یعنی وقتی که علت موجود شد معلول هم بوجود میاید به همن اساس جرم شناسی میګوید که جرم را باید قبل از قبل جلوګیری کرد.
اول علت: علت سازنده جرم است به نظر کریمنولوژی جرم علت است و مجرم معلول تا که جرم نباشد مجرم هم نیست.این واژه را به چګونګی وقوع جرم توجیه نموده و مورد مطالعه قرار می دهند. علت بر آن شی یا چیزی اطلاق می ګردد که چیزی دیګری به آن متوقف باشد ، یعنی از موجودیت آن وجود امر و از نبود آن عدم آن امر لازم ګردد.
علت بستګی بین دوپدیده است، به پدیده ای که پدیده دیګرازان ایجاد شود علت ګویند وپدیده ایجاد شده رامعلول ګویند. درجرم شناسی علت آن است که مستیقاً موجب بروز جرم میشود،علت آفرینده جرم است ولی ظهور آن به عوامل مختلف تعلق دارد مانند. فقر ، بیکاری ، ارث ، محیط و جهل و وضع اقتصادی،بی ایمانی .ازوجود علت وجود معلول لازم می اید،ازعدم علت عدم معلولیت لازم می اید.
(( سیاسیت قضایی: تدابیر قانونی وجزائی که قوه قضائیه روی دست میګیرد سیاست قضائی ګویند
سیاست جنایی :عبارت از تمامی تدابیر واقدمات کل دولت دربرابر جرم وجنایت راسیاست جنایی ګویند ))
درجرم شناسی بنا بر تعریفی که ژان پیناتل نموده علت را آفرینده جرم توصیف نموده.و متذکر شده که یک علت قبل از اثر بوجود می آید و بعد، اثرات آن ظاهر می شود بطور کلی علت ناشی از مجموعه چندین عامل جرم زا و فقدان عوامل باز دارنده می باشد .
الف کین برګ جرم شناس مشهور می نویسد هر عمل که از فرد سر می زند عکس العمل یک محرک است. اعمال انسانی همواره تحت تأثیر اوضاع جسمی و روانی و محیط اجتماعی می باشد یعنی از مجموع عوامل متذکره یک علت پدید می آید.
خلاصه با تجزیه و تحلیکه از طرف محققین به عمل آمده است مسلم شده است که هر عمل آدمی ثمره ای سر نوشت و استعداد های ارثی او و مجموع عوامل محیطی های داخلی و خارجی است که در مجموع دست بدست هم داده و نحوی در تکوین جرم و جنایت مؤثر است. هانتیک: مراد ازعلت عواملی است که با اثار خود موجب بروز نیروی جدید یاموضوع جدید میشود. استوارمیل:دررابطه به علت چهاراصل پیشنهادکرده است.۱- روش توافق.۲- روش بقایا.۳ـ اختلاف پدیده ها.۴- تغیرات زمانی
روش توافق پدیدها: هرګاه حادثه در دو یا بیشترموارد بروز کند وهمه انها دارای یک وجه مشترک باشد ان وجه واحد علت وقوع جرم تلقی شد میتواند.
روش اختلاف پدیده ها: هر ګاه دو مضوعی را در نظر بګیریم در یک مورد آن عمل جرمی بروز بکند و برعکس در مورد دومی عمل جرمی بروز نکند در حالیکه در هر دو مورد اوضاع و احوال همه مشترک باشد (بجز یک مورد)آنچه اختلاف بین دو پدیده محسوس می ګردد علت وقوع جرم شمرده میشود.
روش تغیرات زمانی : اګر دو مورد تحت مطالعه قرار داده شود که تغییرات در مورد یکی از پدیده ها ، همزمان در پدیده ای دیګر تأثیر وارد کند و تغیر پدید آورد می توانیم آن دو امر را علت و معلول یک دیګر بدانیم.
روش بقایا:
دوم انګیزه: مقصد وهدف نهائی یک عمل است،درکریمنولوژی ذوق سود یا احساسیکه فرد رابه طرف ارتکاب جرم می کشاند انګیزه خوانده میشود انګیزده به دونوع است دنی،وشریفانه.
پیناتل درباره انګیزه وعلت مینویسد: علت پدیده عینی وانګیزه امری ذهنی است،دررابطه به تفکیک انګیزه علت میګوید. یک امر مسلم است که عامل عنصری موضوعی است. وقبل ازانګیزه وجود دارد وذات آن انفرادی است وانګیزده تحت تاثیر عامل قرار میګرد.
سوم شرط: شرط مجبوریت است. زیرشرائط هرکه باشد مرتکب جرم میشود مجرمان نخن چرکین (فقیر) چه است، زیر شرائط . و مجرمان یخن سفید (ثروتمند ) چه است بالای شرائط ، حالی دیګر شرایط اینها مجبور کرده نمیتواند بلکه خودشان شرایط می سازند مانند مافیا .
کلمه عربی به معنای والتزام،قراروپیمان وهمچنان تعلق چیزی برچیزی دیګر شرط پدیده است که زمینه رابرای ارتکاب جرایم ګوناګون فراهم میکند.ازجود شرط وجود معلول لازم نیست،ازعدم وجود شرط عدم وجود معلول لازم می اید.مثلاً مانند قتل ، شرط قتل زنده بودن شخص است که یک شخص زنده را بکوشی نه مرده را، در قتل عمد شرط قصد و عمد است، بناءً قصد در قتل عمدی شرط است در قتل اګرقاتل قصد قتل را داشته نباشد ، قتل عمد نیست قتل غیر عمدی است.مثلاً اګر شما قصد قتل یک شخص را نداشتید پس چرا با چاقو در شکم او زدید، دراینجا وجود چاقو شرط است حاجت وضرورت به این نیست که از او پرسیده شود آیا او را کشتی؟معلوم است که قتل صورت ګرفته ، پس در اینجا ګفته میتوانیم که بګوییم که از عدم وجود چاقو یا شرط عدم وجود معلول یعنی قتل بوجود می آید.
شرط تابع محیط است اګر باشد وجود جرم حتمی نیست و اګرنباشد جرم هم نیست.
ایا تحت شرائط خاص می توان از جرم جلوګیری کرد؟
چرا در نبود شرائط دشوار ارتکاب جرم کاهش می یابد؟
آیا شما تحت شرائط تصمیم میګیرید؟
آیا شما شرائط ساز میشوید؟ تاکه ما شرائط را تغیر ندهیم مرتکب جرم میشویم پس باید شرائط را تغیر داد.
چهارم عامل: عامل زمینه ساز جرم است. عامل پدیده است که در پیدایش و شکل ګیری و رشد جرم نقش بسیار مؤثر دارد. عامل بوجود آورنده جرم نبوده بلکه پرورش دهنده و زمینه ساز بوده، ولی تعیین کننده نمیباشد. پیناتل عامل جرم را عنصر موضوعی می داند که در پیدایش جرم دخالت میکند. عوامل ارتکاب جرم عبارت است از:عوامل داخلی ( که شامل عوامل بدنی و روانی میشود) دوم عوامل بیرونی. ( که شامل عوامل محیطی و اجتماعی میشود).
۱ : عوامل بدنی یا بیولوژیکی: عوامل جرم زای بدنی عبارت از جنس ، سن ، اعضای بدن، عدم تقارن در جمجمه ، قیافه ، زشتی ، زیبایی، نقص خلقت ، ضعف و قدرت بدنی ، سوابق بیماری عامل ژنیتیک و غیره .
مثلاً مریضی ها ، معلول بدنیا آمدن یک عامل بدنی است ، اګر بیبینم معلولین هر یک آن تیپ جنایی دارد. و عامل بدنی شامل امراض و بیماری ها است که خود بخود شخص را به ارتکاب جرم سوق میدهد. مثلاً اشخاصیکه چشم های ایشان از نزدیک می بیند در جعل بسیار مهارت دارند نسبت به اشخاصیکه دور بین هستند. مثلا یک شخص تمام شب بیدار است اما وقتیکه دشمن می آید تصادف خوابش میبرد، این یک عامل بدنی است.آدم قوی به جرأت و آسانی میتواند یک کسی را به قتل برساند ، که عامل مساعد هم ګفته میتوانیم و آدم ضعیف بی تجربه نمی تواند قتل انجام دهد اګر انجام دهد خیلی به مشکل. بناء پولیس و څارنوال به نکات مذکور توجه دقیق داشته می باشد ، تا که قاتل را معلوم کند. این عامل است که دروازه به مجرم باز میدارد. جنسیت – دختر ، پسر خنثی مشکل ، ایزک دو جنسه همه در ارتکاب جرایم متفاوت است ، دخترها اګثرا فریبکار میباشند. نژاد سفید و سیاه ، زرد و سرخ اینها همه در جرایم از عوامل خاصی است. مثلاً سیا پوستها. آیا جرم به نژاد تعلق دارد ؟ یک دید منفی به سطح جهان در مورد سیا پوستها موجود است . امریکا را مثال داده میتوانیم پس نژاد هم میتواند جرم زا باشد . آیا جرم به یوانګی تعلق دارد؟ هیچ مجرمی نیست که در وقت ارتکاب جرم حالت دیوانګی برایش پیدا نشود . آیا جرم به سن تعلق دارد ؟ به سن خاص تعلق ندارد، میتواند اطفال ، بزرګسالان در هر سن که باشد مرتکب جرم ګردد. ویا هم امکان دارد مثلکیه در اطفال جرایم خشونت زیاد است و بزرګسالان فریبکاری و در پیرمردان جرایم جنسی و زنان فریبکاری . آیا جرم ارثی است ؟ لیمبروز به این عقیده بود که بعدها رد کردیده است.
۲ : عوامل روانی : عوامل روانی عبارت است از ترس بدبینی خوبینی رود رنج نفرت کینه ، بی پروایی ، فقدان قاطعیت ، کم هوشی ، خیال پردازی ، زود باوری ، سو ظن ، تکبر ، قدرت طلبی ، کسب شهرت کاذب ، جنون ثروت ، حسادت ، ضعف اخلاقی ، منفی بافی ، ناکامی ، محرومیت ، عقده حقارت ، افسردګی در یک کلام ابتلاء به امراض روانی می باشد. آیا مجرم دیوانه است ؟ تمامی مجرمین در حین ارتکاب جرم یک فیصدی دیوانګی را دارا میباشد مثلاً در قتل زتادتر می باشد دیوانګی مجرم وبه همین شکل .مثلاً شوخی و خنده بی حد باعث تکلیف روانی میګردد
۳ : عوامل محیطی : عوامل محیطی عبارت است از وضع آب وهوا، فصول سال ، شب وروز ، منطقه جغرافیایی ، شهر روستا ، سرما و ګرما ، رطوبت ، فیصدی تاثیرات عوامل محیطی از سایر عوامل کمتر است. مثلاً در محیط ګرمسیر خشونت ، قتل و در محیط سرد سیر ، نیرنګ ، دزدی ، در مناطق سرد سیر مردم از جنګ فیزیکی دوری میکند وفریبکاری ، نیرنګ زیاد میباشد.
۴ : عوامل اجتماعی : خانواده نابسامان ، ناسازګاری والدین ، طلاق ، بی مادری ، یتیمی ، کم محبتی ، محبت بیش از حد ، شغل نامناسب ، معاشران فاسد، نداشتن یک مصرفیت سالم ، بیکاری ، وضع بد اقتصادی ، تبعیض ، ثروت ، عوامل سیاسی ، مطبوعات ، مهاجرت ، جنګ ، بی عدالتی ، شکنجه ، از عوامل اجتماعی بشمار میرود.
مثلاً نبود خانواده را در امریکا مثال داده میتوانیم به عنوان عامل اجتماعی که در امریکا باعث جرایم بسیار زیاد شده ، یک زن به هر کسی که خواست عمل جنسی انجام میدهد که این عمل باعث امراض روانی بلاخره منجر به جرایم ګوناګون میګردد.
عبدالشکور آدین
